HARİKA HAFTALAR

Dr. Hetty van de Rijt ve Dr. Frans Plooij’nin 1992’de Hollanda’da yayınladıkları Harika Haftalar kitabı, zaman içerisinde pek çok dile çevrilip dünya çapında 1,5 milyondan fazla okuyucuya ulaşmış. Eser, Ekin Duru’nun çevirisi ile şimdi Türk okuyucularla buluşuyor.

Eğitim Psikolojisi, Fiziksel Antropoloji ve Davranış Biyolojisi üzerine yaptıkları çalışmalardan sonra Hetty van de Rijt ve Frans Plooij ikilisi evlenerek Doğu Afrika’ya şempanzeleri incelemeye giderler. Farklı primat türlerinde gerileme dönemleri –bebeğin anneye daha çok sarıldığı zor dönemler – üzerine araştırmalarını yoğunlaştırırlar. Daha sonraki yıllarda insan bebeklerinin de aynı zor dönemleri ve yaşla ilgili gerilemeleri yaşadıklarını ortaya koyarlar.

Uzun yıllar boyunca sürdükleri araştırmada bu iki bilim insanı, çocukların ne zaman huysuzluk/gerileme dönemine gireceklerini öngörebilir duruma gelirler ve bu yazıda sözünü ettiğimiz Harika Haftalar isimli kitabı yazarlar.

Yazarlar, ilk 20 ay zarfında bebeğin on büyük değişim haftasından geçtiğini ve bu dönemler öncesinde gergin, huysuz hissedip, sonrasında zihinsel gelişimde “sıçramalar” yaptığını ve böylece büyüdüğünü söylüyorlar. Kitapta bu 10 ayrı dönem ayrı bölümler olarak ele alınmış. Hangi dönem öncesi hangi konularda huysuzluk yaşanabileceği, bebeğinizin hangi yeni yetenekleri kazandığı, sizin bebeğinize nasıl yardımcı olabileceğiniz, hangi oyun ve oyuncaklardan faydalanabileceğiniz dile getirilmiş.

Ayrıca, önsözde dile getirildiği üzere, kitap 15 annenin haftalık raporlarından örnekler içeriyor. Böylece kendi yaşadıklarınızı diğer annelerin yaşadıkları ile kıyaslama ve –aslında- yalnız olmadığınızı daha iyi anlama şansını buluyorsunuz. Bebeğinizin gelişmesi ile ilgili detayları kaydetmeniz için her bölümde günlüğüm isimli bir köşe var. Özellikle yazı yazmayı ve not almayı sevmeyen anne babalar için ideal: bize düşen tek şey listenen gelişim başlıklarından bebeğimizle örtüşeni işaretlemek. İnsan süreç içinde yaşarken bebeğinin ilk ne zaman gülümsediğini, ne zaman ilk adımı attığını, ne zaman oyuncağını eliyle uzanıp aldığını hiç unutmayacakmış gibi hissediyor. Ancak insan hafızası sandığımızdan daha zayıf ve bir süre sonra akılda tutarım sandığınız her şey unutulup gidiyor.

Kitapta değinilen sıçrama dönemlerine göz atacak olursak; duyuların güçlendiği 5.hafta, kişiliğinin oluşmaya başladığı 8. hafta, yumuşak geçişler dünyasına girdiği 12. hafta; olayları kavramaya başladığı 19. hafta; iki nesne arasındaki mesafeyi, ilişkiler dünyasını algılamaya başladığı 26. hafta; nesneleri, hayvanları ve insanları kategorilere ayırmaya başladığı 37. hafta; zincirleme olaylar üzerinde düşünebildiği 46. hafta; kendi programlarını oluşturmaya başlayacağı 55. hafta; ilkelerin farkına varacağı 64. hafta ve sistem kavramını (öncelikle kendi aile sisteminin) anlamaya başlayacağı 75. hafta konu ediliyor. Yazarlar, çocuğun gelişimine göre bu dönemlerin 1-2 hafta erken ya da geç yaşanabileceğini ama her çocukta mutlaka gözleneceğini belirtiyorlar.

Yazarların dile getirdiği gibi bu kitap, baştan sona bir defada okunup faydalanılabilecek bir eser değil; hatta bu şekilde sanki bir çok bölümde hep aynı şey anlatılıyormuş hissine kapılıyorsunuz. Yeni anne babaların, kitabı bebeklerinin gelişimine paralel takip etmelerini tavsiye ediyorum; bu daha anlamlı ve faydalı olacaktır.  

Harika Haftalar, Dr. Hetty van de Rijt ve Dr. Frans Plooij, Pegasus Yayınları, Çeviri: Ekin Duru
Akşam Kitap / Temmuz 2014